Hipertansiyon

Prensip olarak büyük tansiyonun maksimum 140, küçük tansiyonun ise maksimum 90 olması normal sınırlar olarak kabul edilir.

Kalp ve damar hastalıklarının önde gelen nedenlerinden biri de hipertansiyondur. Tansiyon; kanın damar duvarına yaptığı basıncın milimetre civa (mm/HG) cinsinden ölçülmesidir.

Kalbin pompaladığı kan; önce büyük atardamarlara (arter), sonrasında küçük atardamarlara (arteiol) daha sonra da kılcal damarlara (kapiller) pompalanır. Tüm dokuların enerji ve oksijen ihtiyacı kılcal damarlar vasıtası ile gerçekleşir. Aynı zamanda; dokularda oluşan atık maddeler de kılcal damarlarda kana karışır. Toplar damarlarla temizlenmek üzere kalbe ve oradan da akciğerlere gönderilir. Akciğerlerde oksijenlenen kan; tekrar kalbe, ardından da tüm vücuda gönderilir.

Kalbin bu fonksiyonları yerine getirebilmesi için kasılıp gevşemesi gereklidir. Her kasılma sonrası ortaya çıkan basınç ile kan tüm vucüda gönderilebilmektedir. Kalbin merkezinden başlayarak çevre damarlara doğru oluşturduğu bu basınç, damar duvarları boyunca etki gösterir. Böylelikle, vücudun en ücra köşesine kadar kan gönderilebilmektedir.

Kalbin kasılması sonucu oluşturduğu basınca sistolik basınç (büyük tansiyon), gevşemesi esnasında oluşturduğu basınca ise diyastolik basınç (küçük tansiyon) adı verilir.

Normal tansiyon değerleri

Tansiyon değerleri kişiden kişiye değişiklik gösterir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, kilosu, beslenme alışkanlıkları, aile öyküsü ve duygu durumuna bağlı olarak çeşitli seviyelerde ölçülebilmektedir. Ortalama bir rakam vermek gerekirse genç bir insanda 120/80 mm/Hg seviyelerinde olmalıdır. Ancak kişiden kişiye değişmekte olduğunu akılda tutmak gerekir. Prensip olarak büyük tansiyonun maksimum 140, küçük tansiyonun ise maksimum 90 olması normal sınırlar olarak kabul edilir. Bu sınırlar aşıldığında ise hipertansiyondan (yüksek tansiyon) bahsedilebilir.

Yüksek tansiyon nedenleri

Hipertansiyon’un %90 gibi bir oranında tek ve kesin bir neden gösterilememektedir. Tıp dilinde esansiyel veya primer hipertansiyon adı verilir. Geri kalan %10’luk bir kısmın önemli nedenleri arasında şunlar sayılabilir:

• Tuzdan zengin bir diyetle beslenme
• Böbrek yetmezliği
• Tiroid bezi hastalıkları
• Aort darlıkları
• Böbreküstü bezi hastalıkları
• Sigara ve alkol kullanımı
• Şeker hastalığı
• Kullanılan sistemik ilaçların bir kısmı hipertansiyon nedenleri arasında sayılabilir.

Yüksek tansiyonun zararları

Tedavi edilmediği sürece yüksek tansiyon kalp yetmezliğine neden olur. Böbrek yetmezliğinin de nedenleri arasındadır. Görme kaybına neden olabilir. Kontrol altına alınmazsa beyin kanaması gibi ciddi komplikasyonları olabilmektedir.

Hipertansiyon hastalarına tavsiyeler

• Tuzlu ve yağlı diyetten uzak durulmalısınız.
• Fazla kilolarınızdan kurtulmalısınız.
• Sigara kullanıyorsanız bırakmalısınız.
• Alkolden uzak durmalısınız.
• Düzenli vücut egzersizleri yapmalısınız.
• Her yıl düzenli olarak kalp kontrollerinizi yaptırmalısınız.
• İlaçlarınızı düzenli kullanmalı, aksatmamalısınız.
• Hipertansiyon ataklarında burun kanamaları olabilir. Acil durum işaretidir. Derhal doktorunuza başvurunuz.

Sağlıklı günler dilerim.

Doç.Dr.A.Faruk HÖKENEK
Kalp ve Damar Cerrahisi